Misbruik ontwijdt de katholieke kerk

Trouw – 2011 origineel bericht
Door de berichten over seksueel misbruik verliest de kerk haar heilig aureool. Wierook is niet meer alleen maar vroom.

Van huis uit katholiek, en tegenwoordig post-katholiek, geen kerkganger, heb ik nog dat respect voor de cultuurschat: rituelen en symbolen, mij geschonken door ’onze moeder, de heilige kerk’. Helaas schonk zij, met klare wijn, ook droesem.

Toen ik dezer dagen het zoveelste geruchtmakende seksschandaal las over een pastoor, lid van de orde der Salesianen – van de kindervriend Don Bosco – die jarenlang leerlingen heeft misbruikt, herinnerde ik mij eigen pijnlijke ervaringen; meer nog die van mijn broertje.

Een hopman van de katholieke verkenners betastte ooit mijn ontluikend geslacht tijdens een gesprek over mijn geschiktheid om ’geïnstalleerd’ te worden. Ik was net twaalf. Kennelijk was het nodig zijn hand in mijn korte broek te wringen (een lange broek had ik toen nog niet). Ik kon ontsnappen. Mompelend dat ik op tijd moest zijn om een begrafenismis te dienen, destijds een gerespecteerde jongenstaak, wist ik mij los te maken. Ik ging uit de verkennerij en heb nooit verteld waarom.

Dat met mijn broertje was erger. Hij werd op de kostschool door pater overste regelmatig mee naar bed genomen. Toen hij me dat als puber vertelde werd ik woest, op hem nota bene; ik was toen nog geen afvallige. Zoiets verschrikkelijks mocht je niet verzinnen. Veel te laat heb ik beseft dat hij gewoon de feiten vertelde.

Voeg ik met deze herinneringen nog iets toe aan wat we toch allang weten, nu misbruik in de kerk wekelijks nieuws is? Wat maakt het nog uit nu, bijvoorbeeld, de nieuwe Belgische kardinaal Léonard (Trouw, 23 december), die de opvolger is van de ik-wist-het-wel-maar-ik-deed-niks-kardinaal Danneels, zegt dat het seksueel misbruik niet aan de kerk ligt, maar aan individuen?

Zoveel mensen als ik, niet ernstig getraumatiseerd maar toch effe misbruikt, kunnen hun herinneringen dan maar beter opzouten, nu de kerk ’niets te verwijten’ valt omdat zij kennelijk niet uit individuen bestaat.

Alleen nog dit, met lezers te delen: bij al die ellendeberichten verschijnen altijd weer de beelden, waar ook een post-katholiek nog gevoelig voor is. Afbeeldingen van die vertrouwde, gebrandschilderde heiligen: de goede Sint Antonius voor verloren zaken, de trouwe echtgenoot Sint Joseph beschermer van de Heilige Maagd, de edelmoedige Sint Martinus, patroon van de bedelaars.

Kortom: dat hele virtuele universum zweeft, zij het verbleekt, nog ergens boven mij. Een stille kloostergang, een mooie, oude kerk, een torentje: beelden, voortaan geassocieerd met misbruik, met ontwijding in plaats van contemplatie en toewijding. Geur van wierook en waskaarsen niet langer alleen maar vroom.

Valt er dan al een balans op te maken? Hoogstens voor mezelf, want het zuiveringsproces is nog lang niet uitgewerkt. En laat dat nou niet ontaarden in inquisitie door diezelfde kerk in eigen gelederen, want haar vermogen daartoe is historisch.

Laat de kerk maar door deze zoveelste fase van ontwijding gaan in een democratische omgeving met vrije media. Hopelijk wordt dan nog eens duidelijk dat de meeste priesters fatsoenlijk zijn geweest; en wordt het celibaat teruggedrongen tot zijn laatste verdedigbare verschijningsvorm: een religieuze conventie waar oudere priesters in vrijheid toe besluiten. Wie zou hen dat misgunnen? En dat het tegenwerken van voorbehoedmiddelen tenslotte internationaal in een verlichte, onkerkelijke ban wordt gedaan.

Eerste getuigeverhoor in misbruikzaak rk-kerk

Trouw – 7 december 2010
Martin de Witte, advocaat van het slachtoffer, dinsdag in de rechtbank in Middelburg in de eerste rechtszaak tegen een pater die seksueel misbruik heeft bekend. De advocaat wil de getuigenissen gebruiken in een civiele procedure voor schadevergoeding die zijn cliënt van het bisdom Breda wil krijgen, omdat hij door pater Jan N. is misbruikt.© ANP

Een 34-jarige man die is misbruikt door een inmiddels 88-jarige pater is dinsdag als getuige opgetreden in zijn eigen zaak. Hij is de eerste die in een voorlopig getuigenverhoor rond deze misbruikzaak binnen de Rooms-Katholieke Kerk (RKK) is gehoord.

Het is ook de eerste rechtszaak sinds in februari de stroom aan berichten op gang kwam over seksueel misbruik binnen rooms-katholieke instellingen. Pater Jan N., een in 1990 veroordeelde salesiaan, was ook opgeroepen als getuige. Hij kwam echter om gezondheidsredenen niet opdagen.

De zaak draait om Dave ter Hoor, die via een civiele procedure een schadevergoeding wil van het bisdom Breda. Die was werkgever van pater Jan N. In 1980 werd een zaak tegen hem in verband met misbruik geseponeerd, ondanks een bekentenis. Vier jaar later werd hij pastoor in Terneuzen, maar in 1990 kreeg hij oneervol ontslag na een veroordeling wegens ontucht met drie minderjarige jongens.

De Witte vertegenwoordigt 120 mensen die de kerk beschuldigen van misbruik. „Ons viel op dat meerdere mensen door pater Jan zijn misbruikt. De kerk moet daarvan geweten hebben en we verwijten haar dan ook nalatigheid. Met deze getuigenoproepen willen we onder ede horen wat het bisdom Breda exact wist van het misbruik.”

Kardinaal Ad Simonis, bisschop Hans van den Hende, oud-bisschop Huub Ernst en de overste van de salesianen, Herman Spronck, getuigen volgende maand in deze zaak. Volgens de advocaat van het slachtoffer zal de dader „ook zeker worden verhoord”.

Overzicht misbruikschandalen in diverse landen

Trouw – 2011 – het originele artikel
De rooms-katholieke kerk is de laatste jaren in opspraak gekomen door schandalen over misbruik van vooral minderjarigen door geestelijken in onder meer Ierland, België, Duitsland en Nederland. Eerder kwamen soortgelijke schandalen in de Verenigde Staten naar buiten.

Hieronder volgt een beknopt overzicht.

Verenigde Staten
Sinds het begin van deze eeuw kwamen vele schandalen naar buiten. Het begon in het noordoostelijke aartsbisdom Boston. Priesters en andere geestelijken bleken zich daar aan onder anderen misdienaars te hebben vergrepen. De aartsbisschop van Boston, kardinaal Bernard Law, nam onder druk van het Vaticaan ontslag, omdat hij wangedrag van geestelijken had toegedekt. Een aantal bisdommen moest zoveel schadevergoedingen betalen dat ze het faillissement hebben aangevraagd. Andere bisdommen, zoals Los Angeles, hebben fors moeten bezuinigen.

België
Sinds de toenmalige bisschop van Brugge, Roger Vangheluwe, dit jaar bekende dat hij zijn neef jaren had misbruikt, zijn er meer dan vijfhonderd klachten over seksueel misbruik door geestelijken binnengekomen. Een commissie presenteerde op 10 september een rapport over tientallen jaren van misbruik binnen de kerk. Er waren 475 klachten binnengekomen. Na de presentatie ontving de commissie nog zeker 52 klachten.

Duitsland
Begin dit jaar maakte de rector van het gerenommeerde Canisiusgymnasium in Berlijn bekend dat twee paters die als leraar aan de onderwijsinstelling waren verbonden, zich aan talrijke leerlingen hadden vergrepen. Daarna kwamen schandalen over misbruik op andere onderwijsinstellingen en in parochies los.

Ierland
Een commissie die in opdracht van het ministerie van Justitie onderzoek deed, concludeerde eind vorig jaar dat de leiding van het aartsbisdom Dublin seksueel misbruik en ander wangedrag jegens minderjarigen door geestelijken jarenlang had toegedekt om de reputatie van de kerk niet te beschadigen en schadevergoedingen te voorkomen. De paus heeft vier zogeheten apostolische visitatoren benoemd die in vier bisdommen zullen nagaan, hoe daar op het seksueel misbruik is gereageerd.

Nederland
De commissie-Deetman die seksueel misbruik in de Nederlandse kerk onderzoekt, kreeg tot midden oktober ongeveer duizend meldingen binnen. Met de meldingen van mensen die eerder bij de kerkelijke organisatie Hulp&Recht en de media aanklopten, gaat het aantal tot ongeveer tweeduizend. Hulp&Recht meldde deze maand dat bij haar tweehonderd mensen een klacht hebben ingediend.

'Kerk verdoezelde seksueel misbruik'

Trouw – 3 december 2010
MÜNCHEN (ANP) – Het aartsbisdom München heeft seksueel misbruik door katholieke geestelijken decennialang systematisch in de doofpot gestopt. Dit concludeert een onafhankelijke deskundige in een vrijdag gepubliceerd rapport over het misbruikschandaal.

De juriste Marion Westphal kreeg van de Duitse kerk inzage in meer dan 13.200 dossiers over de periode 1945 tot 2009. Daarin staan aanwijzingen voor wangedrag van 159 priesters en 96 godsdienstleraren. Tot strafrechtelijke veroordelingen kwam het zelden, mede door de doofpotstrategie van de kerk. Delen van dossiers werden kennelijk doelbewust vernietigd om rechtszaken te voorkomen.

Westphal benadrukte dat zij haar onderzoek in de resterende dossiers onafhankelijk heeft kunnen verrichten.

Duitse tv-spotjes over seksueel misbruik

Trouw – 21 september 2010
BERLIJN (ANP) – Slachtoffers van seksueel misbruik in Duitsland worden via tv-spotjes opgeroepen om hun stilzwijgen te doorbreken. Oud-minister Christine Bergmann die door de Duitse regering speciaal is aangesteld voor misbruikzaken, lanceerde dinsdag de campagne ‘Spreken helpt’.

,,Als we kinderen beter willen beschermen, dan moeten we ervoor zorgen dat daders niet worden beschermd”, zei Bergmann. Zij is in april aangesteld voor de misbruikzaken. Sindsdien heeft ze achthonderd brieven en 1700 telefoontjes gekregen. De meesten spraken voor het eerst over de incidenten. De oudste beller was 80 jaar, de jongste tien.

Duitsland treft voorbereidingen voor schadevergoedingen. Bergmann werkt daarvoor aan een fonds. Ze prees de Jezuïtenorde, die ook bijdragen aan het fonds toezegde.

Nieuwe klacht misbruik door Belgische zusters

KORTRIJK – Justitie in het Belgische Kortrijk heeft dinsdag een nieuwe klacht ontvangen over misbruik door kloosterzusters in het voormalige weeshuis Stella Maris. Een man zou in 1961 zijn aangerand door diverse zusters. Al eerder diende een man uit Brugge een klacht in omdat hij vanaf zijn vijfde de zusters zou hebben moeten bevredigen.

De melding van mogelijk misbruik door vrouwelijke geestelijken geldt als uitzonderlijk. Een voormalige Belgische onderzoekscommissie ontving uitsluitend klachten over misbruik door mannen.

De West-Vlaamse Jeugdzorg, de huidige eigenaar van het weeshuis, stelt dat er nog een geval van misbruik was in de jaren negentig door een man die af en toe langskwam. (ANP)

Eindelijk

Nooit heb ik vermoed dat sexueel misbruik zoveel gevolgen zou hebben.  Natuurlijk wist ik dat de meester iets gedaan had wat niet mocht. Niet voor niets deed hij altijd de deur van het klaslokaal op slot en de gordijnen dicht. Maar eigenlijk vond ik het best wel fijn dat juist ík na afloop van de les het bord weer mocht uitvegen. Thuis moest ik vechten voor wat aandacht, we waren met twaalf kinderen en dan was het niet altijd gemakkelijk om aan de beurt te komen. Voordat we naar bed gingen vroeg ik altijd nog eens nadrukkelijk aan mijn moeder, of ze me lief vond. En mijn lieve maar o zo drukke moeder zei dan steeds dat dat zo was en dat ik maar gauw moest gaan slapen. En na enkele bevestigingen dat ze écht van mij hield, ging ik dan maar naar boven, want ons moeder had het nog druk genoeg. Mijn vader was altijd aan het werk. Hij draaide een aantal jaren zelfs een dubbele ploegendienst. Er moest geld verdiend worden.  Op de fabriek verdiende hij te weinig om een gezin met twaalf kinderen te voeden en daarom deed hij ook tuinierswerk. Er waren nogal wat welgestelden in het nabije Oss die een tuinman het werk lieten doen en dat kwam voor mijn vader goed uit. Hij had wel een beetje verstand van tuinen.

Nee, dan die aandacht van de meester! Juist ík mocht van hem het bord vaak uitvegen. Als de klas uit was. Dat hij met zijn hand dan ik mijn korte broekje zat vond ik wel raar, maar goed, hij was de meester, dat zou zo wel horen.

En – jaren later- wist ik natuurlijk ook dat het niet goed was wat er daarna gebeurde met mijn broer. Hoe hij ’s nachts aan mijn bed kwam en me dan wakker maakte. Dat ik in het begin helemaal niet wilde, maar na verloop van tijd met spanning wachtte of hij toch maar aan mijn bed kwam. Omdat ik het toch wel lekker vond. Ja, mijn broer had gelijk als hij iedere keer zei dat het gewoon lekker was en dat het niks gaf. Maar waarom voelde ik me dan altijd zo bedroefd na afloop. En schuldig. En smerig. En waarom vluchtte hij dan steeds weg als er iemand naar boven kwam. En moesten we heel zachtjes doen?

En waarom was ik altijd zo bang dat mijn moeder of mijn broers en zussen iets aan mij zagen als ik de volgende morgen beneden kwam. Hadden ze iets gezien? Of iets gehoord? Kreeg ik een rode kop? Als er nu op de radio of de televisie maar niet over sex gesproken werd, want dan wist ik zeker dat ik een rode kop zou krijgen. En dan had ik me verraden…

Och, het was gebeurd. Het hoorde bij het leven.  Zoals de pater die mijn chambretje binnen kwam en mijn lichaam streelde voordat ik ging slapen. En de harde stoppels van een oudere priesterstudent, die me vaak op zijn schoot nam en me liefkoosde. Het enige wat ik niet begreep was dat zij niet in mijn broek hoefden te zijn…

En nu ben ik 57 jaar. Ik heb best wel een leuk leven gehad.  Ik heb een hele mooie, lieve , verstandige vrouw en drie prachtige zonen. Ze zijn niet onverschillig, maar sociaal betrokken en dat doet me goed. Ook met mijn werk is het goed gegaan. Ik heb een goede baan gehad en nader nu het pensioen. We hebben geen geldzorgen en kunnen veel leuke dingen doen. Over mijn sexuele leven wil ik het niet hebben. Met de kinderen gaat het best wel goed, ze hebben werk en eentje studeert nog. Soms zit er wel eens iets tegen, maar daar leren ze van. Kortom, het gaat allemaal best wel goed.

Waarom ik het niet over mijn sexuele leven wil hebben? Omdat ik daar droevig van wordt. Somber en gespannen. Nee, daar wil ik het niet over hebben. 

Inmiddels heb ik twee rotte jaren achter de rug. En niet alleen ik, maar vooral ook mijn lieve vrouw en kinderen. Zwarte jaren, met veel wanhoop, verdriet en uitzichtloosheid. Nogal eens heb ik gedacht dat ik er niet uit zou komen, dat de put te diep was. Maar mijn o zo trouwe vrouw hield me dan overeind door me bijvoorbeeld te wijzen op een website waarin alles zo duidelijk herkenbaar te lezen was. De website van P.J. Schouten bijvoorbeeld. Hoeveel meer begrepen we nu wat er allemaal aan de hand was. Dat de gevoelens en gedachten te verklaren waren.  Door de tranen heen zagen we wat de gevolgen konden zijn van sexueel misbruik. Goh, dat dat zoveel gevolgen kon hebben…..

We zitten nu in 2011. Enkele sessies heb ik mogen hebben van Peter John Schouten en ik heb er meer aan dan aan twee jaar eerdere hulpverlening. Ik begrijp nu veel beter hoe het allemaal komt. Dat ik geen enkele schuld heb aan het gebeuren, maar dat ze mij als kind gewoon gebruikt hebben. Gebruikt en weggegooid. Ik zie mezelf weer een beetje en het eerste begin van zelfrespect is gemaakt. Als ik in de spiegel kijk voel ik weer iets en ik durf nu zelfs weer naar mijn lichaam te kijken. Langzaamaan ben ik mijn lichaam weer aan het terugveroveren. Het is MIJN lichaam en een ander blijft daarvan af! Soms val ik nog wel wat terug en soms twijfel ik weer, maar dat hoort er bij. Het gaat nu eindelijk de goede kant op. Dankzij de de Tovenaar van Zeist. Want zo noem ik hem altijd tegen mijn vrouw als ik op therapie ga.   

Nu, achteraf, denk ik vaak dat ik veel eerder naar hem had moeten gaan. Maar goed, het is nu eenmaal niet zo gegaan. Wat ik aan u, lezer, kan meegeven, is dat u niet moet wachten met het zoeken naar hulp. Al hoop ik wel dat u even wacht met aanmelden bij Peter John totdat ik mijn therapie bij hem heb afgemaakt. Hij moet het nog even niet te druk krijgen, anders kan ik er niet meer terecht….

een slachtoffer