‘Seksueel misbruik was maar het topje van de ijsberg’

Kijk dinsdag 17 mei om 20.30 op NPO 2 naar de uitzending van Brandpunt

“Ik voelde mij een object, een waardeloos prul waarop geslagen mocht worden, die beledigd mocht worden, die vernederd mocht worden.”

Door Bregittha Nuyten en Josette Kootstra

Geslagen en mishandeld
Henk van Kalken, 71 jaar, staat voor een villa in het lommerrijke deel van Amersfoort. Achter de bomen gaat de riante woning schuil waarin ooit een tehuis voor jongens was gevestigdHet is de plek waar de kleine Henk, als hij 9 jaar is, terechtkomt. Uit huis geplaatst door de kinderbescherming omdat zijn vader er thuis regelmatig op los slaat. Maar daar waar hij veilig moet zijn, blijkt het minstens even erg als thuis. Hij wordt vijf jaar lang geslagen en mishandeld door mensen die hem moeten beschermen. Van Kalken herinnert zich: “ Veel van die jeugdleiders van toen kwamen gewoon allemaal met hun eigen agenda in de jeugdzorg  werken. Dat betekende bijvoorbeeld dat een Oud Gereformeerde het schaapje weer tot de kudde wilde brengen terwijl ik uit een atheïstisch nest kwam. Als ik vloekte dan kreeg ik echt alle hoeken van het huis te zien. Hij sloeg, hij trapte, hij sleurde, pakte mij bij mijn oor, sleurde mij de trappen op naar het strafkamertje.”

Hij sloeg, hij trapte, hij sleurde, pakte mij bij mijn oor, sleurde mij de trappen op naar het strafkamertje

Geweld in de jeugdzorg
Het is een van de vele verhalen die is opgetekend door de Commissie De Winter. Hoogleraar pedagogiek Micha de Winter kreeg van de regering de opdracht om te kijken of het mogelijk is een breed onderzoek naar psychisch en lichamelijk geweld in de jeugdzorg vanaf 1945 uit te voeren. Niet alleen in tehuizen, maar bijvoorbeeld ook in pleeggezinnen.

Na de Commissie Deetman die het seksueel misbruik binnen de katholieke kerk onderzocht en de Commissie Samson die keek naar seksueel misbruik binnen de jeugdzorg, is nu onderzocht of er nog dieper in het verleden kan worden gegraven. Want seksueel misbruik kwam vaak voor in een omgeving waar geweld en intimidatie onderdeel van de dagelijkse praktijk waren.

Je werd vernederd, je werd op je nummer gezet ten opzichte van de hele groep

De Winter: Veel mensen hebben dat tijdens de verhoren van de Commissie Samson ook gezegd. Die zeiden: “Dat seksuele misbruik was vaak maar het topje van de ijsberg. Je werd vernederd, je werd op je nummer gezet ten opzichte van de hele groep. ”

‘Dat hoort zo‘
In Brandpunt komen twee slachtoffers aan het woord. Henk van Kalken beschrijft de verschrikkingen in het tehuis waar hij verbleef en Roos Haase vertelt over de pleegmoeder die haar sloeg, schopte en vernederde. Haase: “ Ik wist natuurlijk best wel dat het fout was. Ik had alleen geen vergelijkingsmateriaal, dus wat je dan doet is dat je denkt: ‘dat hoort zo. Dat gaat overal zo’.  Niet wetende dat het ergens anders wel gezellig kon zijn, en dat er niet geslagen werd en dat daar wel liefde was”. Van Kalken en Haase vinden het belangrijk om hun verhaal te doen in de hoop dat ook anderen naar voren durven komen met hun verleden.